του Πάνου Τριγάζη
Θα έπρεπε όλο το 2024 να είχε οριστεί «Έτος Μπάιρον», όπως είχαμε έγκαιρα προτείνει, αν ήθελε η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού να μάθει ο ελληνικός λαός τον αληθινό Λόρδο Βύρωνα, «ποιητική ιδιοφυία και διάνοια πολιτική», όπως τον χαρακτήριζε ο Ελευθέριος Βενιζέλος.
Την σχέση του Μπάιρον με την Ελλάδα απέδωσε ο Κωστής Παλαμάς με το δίστιχο «της θείας της γης διαλαλητής, μα και κριτής / της έφερε τη λύρα του και το σπαθί του αντάμα», δήλωνε όμως και «πολίτης του κόσμου», γράφοντας στη μητέρα του από την Αθήνα, όπως και από το έργο του είτε στο ποίημα «Η Εποχή του Ορείχαλκου», όπου γράφει “Πάνω στις κορφές του Άθω και τις Άνδεις κυματίζει / λάβαρο πούναι το ίδιο και δύο κόσμους χαιρετίζει”, είτε στο «Νησί» που λέει “Η Φύση ένα έθνος τέκνων της αναγνωρίζει”.
Με την κλιματική κρίση διαρκώς επιδεινούμενη, ο Μπάιρον μας θυμίζει την λατρεία του ποιητικού ρεύματος του Ρομαντισμού προς τη Φύση, που αποδίδεται με τα ακόλουθα λόγια: “Δεν αγάπησα τον Άνθρωπο πιο λίγο, μα τη Φύση πιο πολύ” (“Το προσκύνημα του Τσάιλντ Χάρολντ”). Αποθέωση της ταύτισης του ποιητή με τη φύση, ο μονόλογος του «Φυλακισμένου του Σιγιόν» Φρανσουά Μπονιβάρ, ελβετού επαναστάτη δεσμώτη στον πύργο της λίμνης της Γενεύης: “Με αράχνες φιλία είχα βρει στη σιωπή / και τις κοίταζα επάνω σε μια τέχνη βουβή / Είμασταν όλοι στο ίδιο μέρος μαζί / Κι εγώ ο κυρίαρχος κάθε είδους που ζει / Δύναμη είχα να σκοτώσω, μα παράξενο αυτό / Σε ησυχία μαζί τους είχα μάθει να ζω”. Ποίημα που γράφτηκε το 1817 μέσα σε μια νύχτα στη Γενεύη, όπου τον Μπάϊρον συνόδευε και ο επίσης μεγάλος ποιητής Πέρσι Σέλλεϋ, με την κατοπινή σύζυγό του Μαίρη Σέλλεϋ, συγγραφέα του αριστουργήματος «Φρανκεστάιν».
Μεγάλης λογοτεχνικής αξίας και οι επιστολές του Μπαίρον από την Ελλάδα είτε κατά το πρώτο ταξίδι του (1809-1811) είτε το τελευταίο (1823-24). Επιστολές στις οποίες αποτυπώνεται και η ιδέα του για το υπόδουλο έθνος των ελλήνων, καθώς και γενικότερες πολιτικές αντιλήψεις του, που όταν βρέθηκε στην Ιταλία επί έξι χρόνια, τον έκαναν ενεργό μέλος του επαναστατικού κινήματος των Καρμπονάρων.
Με σύγχρονους όρους, ο πολιτικός Μπάιρον θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και αντιρατσιστής, αφού κατά τη σύντομη διαμονή του στο Μεσολόγγι έδρασε τόσο ως προστάτης προσφύγων όσο και ελευθερωτής αιχμαλώτων, ελλήνων και τούρκων.
Ποθούσε και ήθελε να αγωνιστεί για την ελευθερία σε όλο τον κόσμο, παρακολουθώντας και τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα στη Λατινική Αμερική. Εκεί, κατά τον γάλλο ακαδημαϊκό Αντρέ Μορουά, ήθελε να μεταβεί αφού απελευθερωνόταν η Ελλάδα. Με άλλα λόγια, επρόκειτο για ένα Τσε Γκεβάρα της εποχής του που αποτέλεσε πηγή έμπνευσης και για την ελληνική Αριστερά, δεδομένου ότι το ένοπλο σπουδαστικό τμήμα του ΕΑΜ, με βάση το Πολυτεχνείο, είχε ονομαστεί «Λόχος Μπάιρον».
Προφανώς, όλα τα προαναφερθέντα δεν συμβαδίζουν με τις συντηρητικές αντιλήψεις της σημερινής ηγεσίας του υπουργείου Πολιτισμού για «Έτος Μπάιρον 2024». Εμείς, όμως, συνεργαζόμενοι με φορείς ανά την Ελλάδα, κυρίως της Αυτοδιοίκησης και του πολιτισμού, θα κάνουμε το 2024 «Έτος Μπάιρον» στην πράξη, ενώ τιμούμε με ποίηση Μπάιρον και την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης την Πέμπτη, 21 Μαρτίου και ώρα 19.00, στο Αστικό Κέντρο Καρέα του Βύρωνα.
Ο Πάνος Τριγάζης είναι πρόεδρος του Συνδέσμου Μπάιρον για τον Φιλελληνισμό και τον Πολιτισμό
