Το Μουσείο Μπενάκη θέλοντας να τιμήσει τον καλλιτέχνη για την προσφορά του, οργανώνει έκθεση στις αίθουσες του κτιρίου της Πειραιώς 138 με τίτλο «Νίκος Αλεξίου. Η Συλλογή», η οποία εγκαινιάζεται σήμερα και θα διαρκέσει μέχρι και την Κυριακή 26 Μαΐου 2024. Την επιμέλεια της έκθεσης έχουν από κοινού η Πολύνα Κοσμαδάκη, επιμελήτρια μοντέρνας και σύγχρονης τέχνης, υπεύθυνη του Tμήματος Zωγραφικής, Xαρακτικών και Σχεδίων του Μουσείου Μπενάκη, και ο Γιώργος Τζιρτζιλάκης, επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
Η Συλλογή -σύμφωνα και με τους διοργανωτές- είναι ένα ιδιότυπο σύνολο έργων σύγχρονης τέχνης Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών, η οποία αποτελεί μια ακόμη πτυχή ενός πολύπλευρου δημιουργού που επαναπροσδιόρισε στη χώρα μας τις καλλιτεχνικές πρακτικές στα τέλη του 20ού και τις αρχές του 21ου αιώνα, με μακροχρόνιο αντίκτυπο. Η Συλλογή αυτή μπορεί να κατανοηθεί και ως ένα ακόμα «έργο», το οποίο ο Αλεξίου αναδιέτασσε συνεχώς στους τόπους κατοικίας του, πολλαπλασιάζοντας τις συνάψεις και τις αφηγήσεις. Η ιδιαιτερότητα των 236 αυτών έργων από 87 καλλιτέχνες έγκειται στον τρόπο που το κάθε ένα διατηρεί την αυτονομία και τον ρυθμό του, αλληλοεπιδρώντας με τα υπόλοιπα, αλλά και με το ίδιο το έργο του καλλιτέχνη-συλλέκτη Νίκου Αλεξίου.
Το σύνολο αυτό διέπεται από ορισμένα αναγνωρίσιμα χαρακτηριστικά: την προτίμηση στο έλασσον, τη χειροτεχνική λεπτότητα και τα φευγαλέα προσωπικά ίχνη, την εμμονή στο χαρτί, τη διαφάνεια και την ελαφρότητα, το ενδιαφέρον για τη σχέση της γραμμής με τον χώρο, τα δομικά συστήματα, τους ιστούς και τα πλέγματα, την εύθραυστη ισορροπία μεταξύ αταξίας και τάξης και κυρίως μία προεξάρχουσα στάση καλλιτεχνικής αλληλεγγύης. Όλα εκείνα που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε «πάθος για τη δημιουργία και τη συνύφανση κόσμων» (διά-κοσμος), προσήλωση στην «τριβή» και τη «συντριβή» της ύλης, όπως επαναλάμβανε ο ίδιος. Ο πολυεπίπεδος και συνάμα ατελής χαρακτήρας της Συλλογής την καθιστά ένα λειτουργικό σύνολο, το οποίο προτείνει μια απτική και σωματική εμπειρία, όπως σημειώνουν μεταξύ άλλων οι διοργανωτές.
Η έκθεση παρουσιάζει το σύνολο των έργων που απαρτίζουν τη συγκεκριμένη δωρεά, συστήνοντάς τη ως μέρος της ίδιας της πρακτικής του καλλιτέχνη αλλά και ως ένα παράδειγμα καλλιτέχνη-συλλέκτη ικανό να συμβάλλει όχι μόνο στον αναστοχασμό γύρω από την καλλιτεχνική παραγωγή στο γύρισμα του αιώνα (2001-2011) αλλά και στη δημιουργία υπαρξιακών κόσμων και απροσδόκητων αστερισμών νοήματος. Για τις ανάγκες της έκθεσης και επιχειρώντας να ερμηνευθεί η ιδιαιτερότητα της συγκεκριμένης Συλλογής, οι επιμελητές, σε συνεργασία με το αρχιτεκτονικό γραφείο AREA, διαμόρφωσαν ένα ειδικό περιβάλλον: μια «εκθεσιακή μηχανή» με διαδρομές, επίπεδα, εντάσεις, ομαδοποιήσεις και ροές κατά μήκος του κέντρου του εκθεσιακού χώρου του Μουσείου, με ορισμένα έργα να εκβάλουν ενεργοποιώντας τους περιμετρικούς τοίχους. Μια σειρά από ρέοντα δάπεδα και επίπεδα τοποθετούνται παράλληλα, κάθετα ή σε κλίση με το έδαφος, φιλοξενώντας τις «σειριακές δομές» της Συλλογής -όπως τις αποκαλεί ο ίδιος ο Αλεξίου: «Χίλια επίπεδα» αντί για μια συμβατική περιμετρική τοποθέτηση και την προοπτική του ενός σημείου.
Η συλλογή περιλαμβάνει έργα των:
AIDS-3D (Daniel Keller, Nik Kosmas), Andisheh Avini, Carmen García Bartolomé, Bernhard Cella, Adam Chodzko, Stephen Dean, Werner Moser Dorfmann, Jimmie Durham, Jack Early, Marie Françoise Poutays, Gert & Uwe Tobias, Anne Kern, Jörg Mandernach, Caitlin Masley, Jason Meadows, Amy O' Neill, Enoc Perez, Simon Periton, Mary Redmond, Rémy Rivoire, Irys Schenker, Kai Schiemenz, Jim Shaw, Alex Slade, Stephen Sutcliffe, Philip Tarlow, Yuken Teruya, Pae White, Ανδρέα Αγγελιδάκη, Αλέξη Ακριθάκη, Νάνου Βαλαωρίτη, Ινούς Βαρβαρίτη, Κωστή Βελώνη, Λυδίας Βενιέρη, Βαγγέλη Βλάχου, Ντίκου Βυζάντιου, Αλέξανδρου Γεωργίου, Βάσως Γκαβαϊσέ, Βούλας Γουνελά, Δανιήλ, Κατερίνας Διακομή, Παύλου Διονυσόπουλου, Μανώλη Ζαχαριουδάκη MSAZ, Ελένης Καμμά, Ειρήνης Καραγιαννοπούλου, Απόστολου Καρακατσάνη, Απόστολου Καραστεργίου, Στάθη Κατσαρέλη, Ηλία Καφούρου, Πάνου Κοκκινιά, Χάρη Κοντοσφύρη, Κώστα Κουλεντιανού, Αντώνη Κυριακούλη, Δάφνης Κωστοπούλου, Γιώργου Λάππα, Σπύρου Λίτινα, Πιερέττας Λορεντζάτου, Ντιάνας Μαγγανιά, Βούλας Μασούρα, Γιώργου Μαυροΐδη, Χρήστου Μητά, Χριστίνας Μήτρεντσε, Μιχάλη Μιχαηλίδης, Βασίλη Μπαλατσού, Ντόρας Οικονόμου, Χριστόδουλου Παναγιώτου, Μαρίας Παπαδημητρίου, Λεωνίδα Παπαδόπουλου, Δημήτρη Παπαϊωάννου, Αιμιλίας Παπαφιλίππου, Νίνας Παππά, Έλενας Πόκα, Poka-Yio, Γεωργίας Σαγρή, Γιώργου Σαπουντζή, Μηνά Σεμερτζιάν, Δανάης Στράτου, Νίκου Τριανταφύλλου, Αλέξανδρου Τσαντίλα, Δημήτρη Φουτρή, Νάγιας Φραγκούλη, Γιαννούλη Χαλεπά, Μανώλη Χάρου, Κώστα Χριστόπουλου, Μανταλίνας Ψωμά.
