-Πιάνουμε συνέχεια τους ναζί! Τους τρεις το πρωί τους εκτελέσαμε επι τόπου μετά χαράς!».
Παύση.
- Ακούς?
- Ακούω...
-Γιατί δεν μιλάς;
-Είμαι σοκαρισμένη.
Ήταν ένας από τους πολλούς διαλόγους στις τηλεφωνικές συνομιλίες μεταξύ Ρώσων στρατιωτών και των συγγενών τους που ακούγονται σε όλη την διάρκεια του ντοκιμαντέρ «Κλεμμένες κουβέντες» («Intercepted») της Ουκρανής σκηνοθέτιδας Οξάνα Καρπόβιτς (Oksana Karpovich), που παρουσιάστηκε στο 26ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, στο τμήμα Ανοιχτοί Ορίζοντες. Παράλληλα με τις συνομιλίες, προβάλλονται πλάνα από ουκρανικές πόλεις και χωριά που καταστράφηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου από τις 22 Φεβρουαρίου 2022.
«Δεν μπορούν όλοι να πιστέψουν ότι οι φρικαλεότητες που περιγράφονται στους διαλόγους (οι στρατιώτες μιλούν για δολοφονίες αμάχων, βασανιστήρια, λεηλασίες) μπορεί να είναι αληθινές, και όμως… », λέει η Οξάνα Καρπόβιτς στην συνέντευξή της στο Αθηναϊκό και Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων. Σύμφωνα με την ίδια, οι ηχογραφημένες συνομιλίες των Ρώσων στρατιωτών με τους οικείους τους καταγράφηκαν από τις μυστικές υπηρεσίες της Ουκρανίας και δόθηκαν στα διαδικτυακά μέσα ενημέρωσης. «Δεν χρειάστηκε να ζητήσω αυτά τα πολύτιμα ντοκουμέντα του τερατώδους προσώπου του εισβολέα, όπου αποκαλύπτεται ο πραγματικός του στόχος στο έγκλημα κατά του ανθρώπου, κατά της πατρίδας μου», λέει η 34χρονη σκηνοθέτιδα. Η ίδια το 2013 είχε μετακομίσει στον Καναδά για προσωπικούς λόγους, αλλά τώρα ζει στην Ουκρανία, στο Κίεβο, όπου γύρισε μόλις δυο μήνες πριν από την εισβολή.
Η αντίσταση
«Η ταινία αυτή είναι η δική μου αντίσταση στον κατακτητή. Προσπάθησα να αναπαράγω κινηματογραφικά την εμπειρία μου στην Ουκρανία κατά τη διάρκεια του πολέμου ώστε να ακούν όλοι αυτά τα παράλογα που λένε οι κατακτητές, τις ομολογίες τους για βία. Προσπάθησα να κάνω μια ταινία που θα έβαζε το κοινό στη θέση μου, με ανοιχτό μυαλό. Ο σκοπός μου ήταν να βρω έδαφος ελπίδας, γιατί ό,τι έβλεπα στη χώρα μου, ό,τι βίωνε η οικογένειά μου ήταν πραγματικά φρικτό. Ίσως ήλπιζα ότι από αυτές τις συζητήσεις θα είχε προκληθεί και κάποια συμπόνια, αλλά δυστυχώς, δεν είδαμε κάτι τέτοιο. Ίσως μόνο μια γυναικά την οποία στο μοντάζ αποκαλούσαμε "η επικριτική", ασκούσε κριτική στον πόλεμο στη διάρκεια της τηλεφωνικής κουβέντας της με τον άνδρα της και έλεγε την αλήθεια», λέει η δημιουργός του ντοκιμαντέρ.
Η Οξάνα αναφέρει ακόμη ότι την ξάφνιασε το γεγονός ότι οι Ρώσοι δεν γνωρίζουν την Ουκρανία. «Οι περισσότεροι από τους κατακτητές λέγανε στις συνομιλίες τους ότι είδαν για πρώτη φορά τη χώρα μας. Σαν να περιέγραφαν μια χώρα στην οποία μπήκαν ως τουρίστες, αλλά με όπλα που σκοτώνουν… Είναι επίσης φοβερό το πόσο αγνοούν τη ζωή και τον πολιτισμό μας. Γι΄ αυτό προσπάθησα στην ταινία να αναπαράγω τον πολιτισμό μας, κάτι που με ώθησε να την γυρίσω ως road movie. Έκανα το προσωπικό μου ταξίδι στην βασανισμένη Ουκρανία, αλλά ήταν και μια αλληγορία του ταξιδιού του κατακτητή», πρόσθεσε.
«Ειρηνικοί Άνθρωποι»
Το ντοκιμαντέρ αναφέρεται στους αμάχους που έχουν πέσει θύματα της ρωσικής επιθετικότητας τα τελευταία δύο χρόνια. Ωστόσο σχεδόν δεν απεικονίζονται άνθρωποι στην οθόνη. Βλέπουμε σπίτια και πόρτες στα χωριά πάνω στις οποίες είναι γραμμένη η λέξη «Άνθρωποι», προειδοποιώντας τους κατακτητές ότι εκεί μένουν άμαχοι, ειρηνικοί άνθρωποι. Τα τοπία που καταγράφει με την κάμερά της η Ουκρανή σκηνοθέτιδα είναι έρημα και αποκαλύπτουν … την απουσία ανθρώπων. Ωστόσο, το μυαλό του θεατή γυρίζει σε αυτά που ακούει από τις «κλεμμένες» τηλεφωνικές κουβέντες των Ρώσων στρατιωτών κατακτητών με τις γυναίκες τους και τις μητέρες τους, στις οποίες μιλούν και για αμάχους που σκότωσαν, «γιατί έτσι πρέπει»…. Αυτές οι συνομιλίες γίνονται ένα τρομερό soundtrack της ταινίας από την πρώτη έως την τελευταία σκηνή.
«Οι διάλογοι που ακούμε είναι ανατριχιαστικά τρομεροί. Αν και είδα την ταινία μου αρκετές φορές, δεν μπορώ να συνηθίσω, κάθε φορά δακρύζω...», λέει και συνεχίζει: «Αντιμετωπίζουμε έναν βίαιο εχθρό και το μέλλον το βλέπω σκοτεινό… Αλλά η αντίσταση στην Ουκρανία είναι ισχυρή, συμμετέχουμε όλοι και όλες σε αυτήν, ο καθένας με τον τρόπο του και αυτό επηρεάζει άμεσα το πεπρωμένο της χώρας μου».
Το τέλος του ντοκιμαντέρ «Κλεμμένες κουβέντες» δείχνει τους Ρώσους στρατιώτες σε αιχμαλωσία. Δειπνούν σιωπηλά σε μια κοινή τραπεζαρία. Μετά εμφανίζεται ένας νυχτερινός δρόμος που φωτίζεται από προβολείς αυτοκινήτων: ο προορισμός δεν είναι μόνο κάπου μακριά, είναι απλά άγνωστος...
